“nhân hòa” trong Kinh Thánh

Hôm qua ComputerBoy đã email cho tôi vài ý kiến dưới đây do gợi hứng từ bài Chúa Nhật hay Chủ Nhật, tôi đánh số các luận điểm của bạn để tiện hồi âm. Và tôi hồi âm trong sự gượng ghệu, bởi tôi tự biết mình vẫn chưa được am tường Kinh Thánh cho lắm.

Bạn viết:

⁰Không hiểu sao tôi gửi comment trên blog mà nó không hiện ra. Nên tôi gửi anh file text này đọc tạm vậy.
---
Hè, Wái khách đăng bài đúng ngay Chúa Nhựt luôn hen! ;)

Về việc chống hay không chống thì Boy tui nghĩ theo Phật, không có chấp! "Nhứt thiết vi tâm tạo", tức là mình nghĩ "chống" ắt nó là "chống", mà không nghĩ "chống" liền chẳng có gì chống đối cả.

Tôi không theo bất kỳ tôn giáo nào (vì với tôi, tu tại ở chính mình, tôn giáo cũng chỉ là môi trường, tạo điều kiện, tạo hình thức cho mình dễ tu thôi). Nhưng tôi có nghiên cứu cả kinh Phật lẫn kinh Thánh và đều thấy giá trị của những bộ kinh đó. Theo ý của tôi thì kinh Thánh hay ở chỗ gần gũi với đại chúng, khuyên những điều rất thiết thực trong cuộc sống (chứ không cao xa như kinh Phật). ¹Nhưng hình như kinh Thánh vẫn còn quá đặt nặng vào "đức tin" mà thiếu đi phần "nhân hòa". Nếu anh Hải thực sự coi "Mẫu thân của ComputerBoy có thể là một người phi thường" thì tôi xin phép được góp ý một chút. Sở dĩ mẹ tôi được như vậy là vì mẹ không có tâm "phân biệt", ²không có cho cái gì là xấu (hoàn toàn) hay tốt (hoàn toàn) cả. Cái gì cũng vậy, chỉ cần mình tránh cái xấu của nó và chú trọng vào cái tốt của nó thì kết quả cũng sẽ tốt thôi. Dù là thằng ăn cướp, mà mình thấy và khuyến khích cái tâm tốt của nó, từ từ rồi nó cũng sẽ thành người tốt mà thôi. ³Còn dù là người hiền cách mấy (người chứ không phải thánh nhân như Chúa hay Phật nhé) mà mình cứ chọc ngoáy vào khuyết điểm của người ta (vì người phàm thì ai cũng có khuyết điểm) thì rồi người ta cũng phải tức giận lên mà chửi lại mình thôi. "Dù bạn có học bao nhiêu trường đại học đi chăng nữa, bạn cũng sẽ trở thành 'đồ mất dạy' -- khi bạn bị người ta chọc tức." (theo sách "Thất Nhân Tâm" -- những điều không nên làm)

Sở dĩ tôi nói nhiều như vậy là vì muốn anh Hải được hoàn thiện hơn trong suy nghĩ và tính cách. ⁴Nếu có thời gian, anh có thể đọc thêm giáo lý của Phật thì sẽ thấy nếu sống hài hòa, bao dung hơn, mình sẽ được thanh thản hơn rất nhiều. Xin lỗi là đã đụng tới đức tin của anh, nhưng tôi nghĩ anh là người hiểu biết nên sẽ có tầm nhìn rộng rãi nên sẽ thu được lợi ích qua lời của tôi (nếu với 1 người không thể tiếp thu thì tôi không phải mất công như vậy).

Cụ thể hơn, tôi xin mạo muội phân tích một đặc điểm của kinh Thánh. Với vốn kiến thức ít ỏi của mình, tôi không tránh được sai sót, mong anh không giận mà thẳn thắn góp ý nhé. Đó là sự hiếm hoi lời khuyên về "nhân hòa" trong kinh Thánh (Vì hiếm nên quý, mong anh đóng góp để tìm ra những hạt ngọc đó, để đừng bỏ quên nó trong những trang giấy): Trừ một số ít chỗ, như Bài giảng Trên Núi, ⁵thì hầu như kinh Thánh không hề nhấn mạnh việc con người ta phải có tâm khoan dung, nhân từ, hỉ xả, hòa thuận, v.v., những đức tính quan trọng để tạo nên một xã hội an bình. Tuy nhiên, những điều "nhân hòa" đó có thể có được gián tiếp thông qua "đức tin", thông qua việc mọi người cùng đồng lòng phục tùng cùng một đức Chúa duy nhất. ⁶Nhưng than ôi, dù cả mấy chục tôn giáo cùng dùng chung một cuốn kinh (Cựu ước), dù mấy trăm giáo phái cùng thờ chung một nhân vật lịch sử (Chúa Jesus - Tân ước), nhưng mỗi bên lại có một đức Chúa khác nhau! (Dù cùng gọi một tên "Chúa", nhưng chỗ bên này bảo là "của Chúa" thì bên kia bảo "của Satan" thì sao có thể gọi là giống nhau được?!)

Việc phân lập hai thái cực Chúa và Satan đã vô tình làm cho con người dễ suy nghĩ cực đoan: Tất cả những gì trái với "ý Chúa" là thuộc về Satan. ⁷Nhưng nhiều người lại quên mất rằng từ thuở loài người xây tháp Babel, Chúa đã tản họ ra khắp đất bằng cách cho họ "không hiểu tiếng của nhau nữa". Đó không chỉ là vấn đề ngôn ngữ nói riêng, mà còn là vấn đề nhận thức nói chung. ⁸Cùng một lời của Chúa nhưng kẻ hiểu thế này người suy thế kia, không có Chúa phán xét thì hiển nhiên ai cũng nhận mình là "theo Chúa" còn đối phương là "theo Satan". Những cực đoan này đã dẫn đến không ít bi kịch trong lịch sử tôn giáo, và thậm chí còn bị những chính trị gia lợi dụng để gây nên cả một cuộc chiến tranh đẫm máu  "Thập tự Chinh".

⁹Chúa dạy "Nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giơ cả má bên trái" nhưng có mấy ai làm được? ¹⁰Có lẽ không phải do Chúa "dạy ít" mà do những nhà tư tưởng của các tôn giáo "theo Chúa" đã không coi trọng những điều đó. Có thể "chủ nghĩa kinh viện", thái độ coi "từng câu từng chữ trong kinh Thánh là thánh" nên cứ phải hiểu theo nghĩa đen, nghĩa hẹp, để rồi thấy những lời khuyên đó là "quá đáng" để rồi "đọc cho có đọc" thôi chứ chẳng đọng lại trong đầu người ta cái gì. Nhiều người quên mất rằng những lời của Chúa Jesus nói ra là hai ngàn năm trước, trong bối cảnh xã hội khác, kiến thức khoa học kỹ thuật khác. Hơn nữa, lời của Chúa bản chất lúc nào cũng đã mang tính hình tượng cao rồi, nói một tất phải hiểu mười.

Mong anh Hải góp ý thêm về yếu tố "nhân hòa" trong kinh Thánh để cái nhìn ra ngoài càng được khoan dung hơn.

Trước hết, cám ơn bạn đã trao đổi, và xin trả lời một cách tổng quát trước. Thứ nhất, toàn bộ Kinh Thánh của Thiên Chúa  giáo (bao gồm Cựu Ước và Tân Ước) có thể tóm tắt bằng hai lời dạy sống đạo như thế này: 1) Hãy yêu mến Chúa hết lòng hết sức, và 2) hãy thương tha nhân như thương chính bản thân mình. Cho nên, khi bạn nói rằng đạo Thiên Chúa không dạy về “nhân hòa” thì bạn đã loại bỏ phân nửa của Kinh Thánh rồi còn gì? :-)

Thứ hai, Kinh Thánh chứa nhiều điều “kỳ diệu” (mạn phép tôi dùng mượn ngôn ngữ của Phật giáo), và đọc Kinh Thánh cần thiết có cái “tâm”. Tức là, cùng một câu, nhưng đọc với cái tâm hướng đạo thì bạn sẽ hiểu đường này, và đọc với cái tâm bài đạo thì sẽ hiểu theo hướng khác. Tôi xin nêu một ví dụ, trong một bài đọc  Phúc Âm cho Thánh Lễ cuối tuần vừa rồi, có đoạn chép như sau:

Có rất đông người cùng đi đường với Đức Giê-su. Người quay lại bảo họ: "Ai đến với tôi mà không dứt bỏ cha mẹ, vợ con, anh em, chị em, và cả mạng sống mình nữa, thì không thể làm môn đệ tôi được. Ai không vác thập giá mình mà đi theo tôi, thì không thể làm môn đệ tôi được.
(Luke 14:25-27)

Nếu bạn chủ ý bài trích Kitô giáo thì bạn có thể nói rằng ông Giêsu này dạy người ta bất hiếu với cha mẹ, và bất nhân bất nghĩa với vợ, con, anh, chị, em mình. Nhưng, với tín đồ Kitô giáo thì đây là lời dạy của Đức Chí Tôn dự phòng cho trường hợp những bậc cha mẹ lạm dụng thân tình để ép buộc con cái đi vào con đường tội lỗi.

Bây giờ, xin trả lời từng điểm mà bạn đã nêu …

#0: Có thể nào bạn không “comment” được cho blog này là vì giới hạn của tường lửa chăng? Bạn thử truy cập bằng địa chỉ này thử xem có hiệu quả hơn không: http://tinyurl.com/quaikhach.

#1 và #5: Thực trạng những tín đồ Thiên Chúa giáo như tôi chưa thực hành được tính “nhân hòa” không có nghĩa rằng Thiên Chúa Giáo không dạy về nhân hòa, cũng như một Phật tử như ông Trần Chung Ngọc chuyên thích phỉ báng đạo Thiên Chúa đã không làm cho tôi nghĩ rằng đạo Phật không dạy về “nhân hòa”. :-)
Như đã gợi ý trong phần trả lời tổng quát, Thánh Kinh không thiếu lời dạy về sự hòa thuận, yêu thương tha nhân. Bạn đã nhắc đến Bài Giảng Trên Núi. Còn có Dụ Ngôn người Samari Nhân Lành (Luke 10:25-37), Hai Người Thiếu Nợ (Luke 7:36-50), Người Đày Tớ Ác Ôn (Matthew 18:21-45). Về Bài Giảng Trên Núi, đoạn cuối của Matthew chương 5 còn có chép như thế này:

43 "Anh em đã nghe Luật dạy rằng: Hãy yêu đồng loại và hãy ghét kẻ thù. 44 Còn Thầy, Thầy bảo anh em: hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em. 45 Như vậy, anh em mới được trở nên con cái của Cha anh em, Đấng ngự trên trời, vì Người cho mặt trời của Người mọc lên soi sáng kẻ xấu cũng như người tốt, và cho mưa xuống trên người công chính cũng như kẻ bất chính. 46 Vì nếu anh em yêu thương kẻ yêu thương mình, thì anh em nào có công chi? Ngay cả những người thu thuế cũng chẳng làm như thế sao? 47 Nếu anh em chỉ chào hỏi anh em mình thôi, thì anh em có làm gì lạ thường đâu? Ngay cả người ngoại cũng chẳng làm như thế sao? 48 Vậy anh em hãy nên hoàn thiện, như Cha anh em trên trời là Đấng hoàn thiện.

“Người cho mặt trời soi sáng cho kẻ xấu cũng như người tốt”, cho nên “hãy thương kẻ thù ghét mình”. Đây là vũ khí của người Kitô hữu trong cuộc chiến tâm linh, và là giáo huấn trực tiếp từ chính Ông Trời: hãy dùng tình thương để hóa giải hận thù. Còn gì tuyệt vời hơn khi người ta thi hành được lời dạy đó?

Nhưng, tôi ghi nhận ngụ ý của bạn là cá nhân tôi hãy còn cần phải cố gắng nhiều hơn trong việc thực thi giáo huấn thương người của Chúa. Đây là Thập Tự Giá mà kẻ đồ đệ tội lỗi như tôi đang gánh vác trong cuộc hành trình chốn nhân gian.

#2: Nếu trong bối cảnh của cái vũ trụ hữu hình này thì có thể đúng là “không có cho cái gì là xấu (hoàn toàn) hay tốt (hoàn toàn) cả”. Đạo Thiên Chúa còn tin rằng, cái “xấu” nó giúp hoàn thiện cho cái “tốt”. Tuy nhiên, quan niệm “không gì xấu/tốt hoàn toàn” dễ khiến cho người ta sa vào cái lưới mà người Công Giáo gọi là “đạo đức tương đối” (“moral relativism”, xem thông điệp Veritas Splendor của John Paul II), và hậu quả sẽ là: thái độ dửng dưng, tức là “anh sai thì mặc anh, không can hệ gì đến tôi”. Đây không phải là quan niệm của đạo Thiên Chúa. Quả là đạo Thiên Chúa, với quan niệm một chân lý tuyệt đối (thiện), ước muốn loại trừ mọi thứ ác, nhưng loại trừ cái ác để cứu rỗi kẻ làm ác, chứ không phải tiêu diệt họ. Ở điểm này, môn đệ của Chúa Giêsu đã có lần sai phạm như trong giai đoạn Thập Tự Chinh và sự ngược đãi đối với các nhà khoa học như Galileo, và JPII đã có lần xin lỗi cùng Thế Giới về những sự kiện này.

#3: Bạn làm tôi liên tưởng đến một vị cố Hồng Y mà tôi được biết đến mới đây qua Salt+Light blog và qua cuộc nói chuyện này, tên John Henry Newman (1801-1890). Ông bị nhục mạ từ thể xác lẫn tinh thần bởi tay những người chống đối ông, nhưng ông không hề phản ứng bằng sự tức giận hay thù hằn. Ông này noi gương Chúa Giêsu thật tuyệt vời. Tôi nêu ví dụ này để nói rằng, vẫn có người phàm tục biết nhẫn nhịn được chứ không phải ai cũng trở thành “đồ mất dạy” khi bị “chọc tức”.

#6: Như tôi đã gợi ý ở phần trên, có lẽ sự cố tình mập mờ của Thánh Kinh là để thử cái tâm của con người. Ý mọn của tôi về việc tại sao Thiên Chúa giáo có nhiều chi phái, là y như bạn đã nhắc đến ở #9: tiêu chuẩn của Chúa rất cao, có mấy ai vượt qua được. Từ đó, người ta suy ra: chắc Chúa chỉ nói bóng bảy vậy thôi chứ cốt ý không phải vậy. Cho nên mới có tình trạng “hiểu thế này, suy thế kia” (#8). Và, họ tự hạ cây thước chuẩn ấy xuống để cho mình dễ nhảy qua hơn. Việc làm này dư thừa, nếu không muốn nói là tai hại, trong khi Chúa không bắt buộc người phàm phải nhảy qua cho được cây thước cao kia, mà chỉ đòi hỏi sự cố gắng. Có chịu nhảy thử hay không là cái mà người trong đạo gọi là tự do ý chí (free will). Còn nhảy qua được hay không còn phải nhờ ơn Trời (grace).

#7: Tôi tra Commentary on the Whole Bible Volume I, Genesis 11 của Matthew Henry, thấy có giải thích: ngày xưa loài người xây Tháp Babel để đề phòng cơn Đại Hồng Thủy thứ hai, vì họ không tin ở Trời. Nghe tương tự một cách rùng rợn với quan niệm ngày nay: người ta không cần có Trời để sống thánh thiện.

#10: Những lời của Chúa Giêsu có lời cần hiểu theo nghĩa đen (literally), có lời cần hiểu theo nghĩa bóng (metaphorically), và cũng có lúc nên hiểu theo cả hai. Khi nào nên hiểu theo nghĩa đen và khi nào nghĩa bóng, thì các nhà nghiên cứu Kinh Thánh họ đối chiếu với các đoạn khác của trong bộ kinh. Người ta có thể đi đến hai quy tắc cho việc hiểu Thánh Kinh: 1) hiểu sao cho không gây mâu thuẫn với các đoạn/sách khác trong Thánh Kinh, và 2) hiểu theo hướng tích cực, bởi Thánh Kinh là Lời của Thiên Chúa, mà Thiên Chúa là đấng trọn lành.

Và sau cùng, để trả lời điểm #4 của bạn, thỉnh thoảng tôi cũng có đọc thử một vài lời của Phật Thích Ca hoặc của vài đệ tử nhà Phật như Đức Đạt Lai Lạt Ma hoặc Thiền Sư Thích Nhất Hạnh để so sánh khi cần. Có nhiều cái có thể dung hòa được giữa hai giáo thuyết Chúa-Phật, nhưng có vài tín điều của Phật Giáo nó trực tiếp đối ngược với Thiên Chúa Giáo. Ví như Thuyết Luân Hồi chẳng hạn, nó tương phản với quan niệm Phục Sinh (xác người sẽ sống lại) của đạo Thiên Chúa. Nói cho cùng, tuy bất đồng quan điểm nhưng theo tín điều Thiên Chúa giáo, như đã nêu ở trên (#1), tôi phải yêu thương những người anh em đồng loại của tôi trong tình người, bất luận là tôn giáo nào.  Như vậy, tôi với bạn cũng giống nhau, chúng ta đều nói lên vì tình người, vì muốn bạn mình được “hoàn thiện hơn”. Còn việc lời nói có tác động lòng người như thế nào, thì còn phải nhờ ơn Chúa Thánh Thần.

Cầu chúc bạn ComputerBoy bình an, sớm hội nhập vào gia đình Công Giáo. ;-)

Chia Sẻ: